Tien voor taal

Een vriend reageerde op facebook over de verloedering van de Nederlandse taal bij onze jeugd. Dat hij ze niet meer begrijpt en dat je die jongerentaal moet inperken en dat ze ‘proper’ Nederlands moeten praten! En hij verfoeit ook hoe ze in de media tegenwoordig met een vocabulaire doorspekt met Engelse woorden gebruiken. Tja, mijn reactie was ‘je wordt oud’😊… Maar begrijp ik eigenlijk onze jeugd nog wel?  Praten doorspekt met straattaal uitdrukkingen, street slang words. Zouden wij nog tien op tien voor taal krijgen? Maar hebben wij 50-plussers ook een taal-verjongings-bad nodig. Woorden die passen bij onze generatie, waar we ons goed bij voelen? Want deze taalevolutie moet je blijvend omarmen. Maar of Sinterklaas de brief die hij kreeg met ‘Ewa faka niffauw, geef mij nieuwe ballie pattas’ (cfr reclame van een paar jaar geleden), ondertussen begrijpt en weet dat hij nieuwe voetbalschoenen moet brengen, geen idee😊.

Ja soms denk ik ook Wat??? als ik Vlaamse rappers als Zwangere Guy, Tourist LeMC, Brihang of Kowlier op de radio hoor. Of in een interview met Adil & Bilall (Belgische top filmregisseurs die zelfs geen achternaam nodig hebben) die praatten over hun film.

Hey GAST, je ziet er SMASH uit helemaal SLAY en KAULO sneakers heb je aan. Maar je MATTIE nee die ziet er SKREER en GOOFY uit😊 (of zoiets). 

Vertaling: Hey vriend, je ziet er knap sexy uit. Helemaal top en mega sneakers heb je aan. Maar je maat die ziet er eerder raar en gek uit. Dit zijn opties voor het tiener- en jongerenwoord van het jaar 2022 te worden.

Woord van het jaar

De dikke Van Dale kiest naar gewoonte terug het woord van het jaar 2022 en je kan nog tot 19/12 stemmen klik daarvoor hier ‘woord van het jaar’ https://woordvanhetjaar.vandale.be/nl. Kanshebbers zijn needlespiking (hopelijk gebeurt het niet meer), klimaatklever (hoefde voor mij niet, maar ze kregen aandacht), boektokken (mooi dat boeken lezen een nieuw elan krijgt) en nog andere. Maar ik herken me meer in ‘energietoerisme’ (naar een warm land reizen om zo de hoge energieprijzen hier te ontlopen zou ik wel zien zitten). Of concentratiecrisis, daarvoor stemde ik. Het je niet kunnen concentreren omdat je wordt afgeleid door je gsm, andere media of andere mensen… (ik wist niet eens dat dit een woord was, en dacht dat het menopauzaal was😊). Dus haal jij nog een tien voor taal? https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/12/05/woord-van-het-jaar-2022/.

Het ontbreekwoord

Ook leuk zijn die ontbreekwoorden waar men elke week evalueert tijdens Nieuwe Feiten op Radio1. Rick de Leeuw zoekt samen met Ruud Hendrickx (meneer Van Dale) en de luisteraar woorden waar er in het Nederlands nog geen woord voor bestaat. Deze woorden krijgen een plaatsje in het Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal, want taal is iets wat constant evolueert. Klik hier voor meer.

• Ik voel met HUIDSIG: ik heb niet te warm of niet te koud, gewoon prima
• Deze voorstelling deed me PLIEDEREN: lachen en huilen tegelijkertijd
• Heb jij ook een EERGENOOT: een positiever woord dan je ‘ex’
• Of deze blog heb je KAPOTVERBETERD: iets aanpassen maar dat daarom niet beter is
• Ik probeer nooit dat laatste HAMERGLAS te drinken: dat ene laatste pintje te veel
• BLUNDERDRANG: je weet dat je spijt zal krijgen van iets wat je gaat doen, maar je gaat het toch doen, is het meest recente gekozen ontbreekwoord

Klik hier als je nog meer ontbreekwoorden wil leren kennen.

Dialect vs jongerentaal

Bij velen van ons sprak men thuis dialect. Elke streek had een andere klankkleur, andere woorden en dat hoor je zelfs nog doorschemeren als we praten. Wel die jongerentaal, de straattaal vervangt eigenlijk voor een stuk de vele dialecten die wij generaties lang kenden. Jongeren gaan niet meer als hun oma en opa echt plat Vlaams ‘klappen’ (praten). Ze gebruiken een heel eigen nieuw ontwikkelde taal waarmee ze communiceren over stadsgrenzen heen, voorbij provincies, zelf soms tot in een ander land. Jongeren begrijpen elkaar daarin en dat is ook belangrijk. Anderzijds is deze jongerentaal trendgevoelig en dikwijls erg tijdelijk. Het ene moment wordt dit woord nog gebruik, het volgende is het alweer weg…

‘Hé swa, ‘Wazzuuup? Chille pattas heb je aan. Swag!’
‘Thanks, sis. Hoe was fissa?’
‘Yow, die fissa was onmin lauw!’

(Vertaald Hey hoe gaat het. Leuke schoenen heb je aan. Mooi!. Dank je. Hoe was het feestje? Het feest was heel erg goed!)

Taal is een multi beleving

Onze grootouders introduceerden Franse woorden in hun gesprekken en ondertussen klinken woorden als bijvoorbeeld diner, café, cadeau, bureau, restaurant, trottoir, plafond, crèche, kostuum, paraplu, gourmetten, enz. heel normaal in ons oor. Anderzijds is er de laatste 20 jaar een invasie van Engelse woorden in ons taalgebruik, deels door de opkomst van de computer maar ook door de internationalisering van de samenleving. Klik hier voor een interessante kritische noot…

Natuurlijk nemen we ook woorden over uit onze multiculturele samenleving en dat is historisch al altijd zo geweest. Van waar denk je dat het Zuid-Afrikaans komt, inderdaad van migranten uit deze kontreien. En New York was ooit een Nederlandse kolonie waar men een verbasterd Nederlands praatte. En ook het ‘Amerikaans’ heeft leenwoorden uit onze taal: waffle (wafel), candy (kandij, nu snoep), easel (schildersezel),… Lees er hier meer over.

Tien voor taal

Dus als wij 50-plussers een verjongingskuur willen ondergaan, moeten we ook onze taal lichtjes aanpassen. Daarom is het een meerwaarde dat je ook nieuwe woorden die ontstaan probeert te introduceren in je taalgebruik. Hierbij een paar voorbeelden die ik zal proberen meer te gebruiken. Zalig daarom dit reclamefilmpje van 2 oma’s in straattaal 😊 https://www.youtube.com/watch?v=ATJ-DqKyRxQ.

• YOLO – JOMO
  Eerst was het YOLO: You Only Live Once. Je leeft maar één keer dus geniet.
  Tegenwoordig is het hipper om JOMO te zeggen: Joy of Missing Out. Het is oké om niet overal bij te willen zijn, ook geruststelling voor 50-plussers😊.
• Dat we liever zoenen en kussen in plaats van het MUILEN bij de jongeren begrijp ik volkomen. In 50+ oren klinkt dit nogal onrespectvol, maar voor jongeren is dat helemaal niet ze bedoelen hetzelfde.
• Een woord als BOEJE dat wil ik wel introduceren bij 50-plussers. BOEJE betekent ‘wat maakt het uit’ of ‘saai’! Deze blog, BOEJE!!! (is dus niet boeiend😊 wel!).
• VIBEN = het gezellig hebben… of je kan met iemand VIBEN = goed overeenkomen.
  Met mijn vriendinnen VIBE ik goed. Ja ga ik meer gebruiken.
• Alles FLEX? Is alles goed met je, het gaat zijn gangetje?  Dit vervangt het tof, hip, mega, bere… enz van eerder…  Met mij gaat alles FLEX !
• Je BFF (best friend forever) is nu vervangen door je BAE… is een afkorting van before anything else = ‘boven alles’. Ingewikkeld. Maar mijn BESTIES blijven gewoon mijn beste vriendinnen, voilà!
• Mijn zondag was CHILL ‘rustig, op het gemak’ een woord dat al is ingeburgerd😊.
• AWKWARD nog zo een Engelse term die je meer kan gebruiken om aan te duiden dat iets ongemakkelijk voelt of begint te voelen.
• SHINEN, ja je kan zelf SHINEN maar ook de belegde broodjes kunnen SHINEN in de etalage betekend ‘jij/deze zien er lekker uit…
• EWA als je eerder ongemakkelijk hippe oma/opa wil zijn😊… EWA is ‘hallo of hoi’ of EWA JA = we maken er het best van…
• Wat een MINDFUCK… als je hersens eventjes niet kunnen vatten wat je ziet op teevee, de zoveelste aanval op Oekraïne bijvoorbeeld…
• LOL zeggen bij iets grappigs (laughing oud loud) zonder je echt hardop lacht, ja doe ik al.
• Jij ziet er SMASH uit… Zeg het maar tegen je tafelgenoot met de feesten. Je ziet er mooi en sexy uit
• Ik ga dat even FIXEN, oké in de betekenis van ik ga iets regelen. Maar eeuuh nee als het een vrouw versieren is, die man is haar aan het fixen…😊
• Het is KARMA, want alles wat we doen of zeggen komt uiteindelijk bij onszelf terug.
• OMG (oh my god) en je zegt [oo em dzie] ja deze had je al moeten kennen.
• Hey dit is EPIC (hoor je episch in) dit betekent dit is top, fantastisch…
• Of je kan ook zeggen ik ben een ‘NOOB’… ik ben een beginner of ergens niet goed in. Komt uit de gamewereld een NOOB is een slechte speler.

En als jongere zeggen, ‘Oké BOOMER!’ wees dan maar zeker dat ze het tegen jou hebben. Want wij zijn van de babyboomgeneratie en zeker als we het vermanend vingertje naar hen opsteken….

Weet jij al welke woorden je wil introduceren, laat het me weten. Haal jij ook die tien voor taal?

Xoxo Ninon Tien voor taal Tien voor taal

Lees ook deze blogs Beauty or brains en .Praat jij reeds Coronees?